Միջազգային բնապահպանական կազմակերպությունները դիմել են ՎԶԵԲ՝ հանքարդյունաբերության ներդրումները վերանայելու պահանջով

9 երկրների քաղհասարակության 20 և միջազգային բնապահպանական-իրավապաշտպան 7 կազմակերպություններ դիմել են ՎԶԵԲ-ին՝ հանքարդյունաբերության ոլորտում ներդրումները վերանայելու պահանջով

Քաղաքացիական հասարակության 20 կազմակերպություններ Ալբանիայից, Հայաստանից, Ադրբեջանից, Բոսնիա և Հերցեգովինայից, Վրաստանից, Մոնղոլիայից, Ուգանդայից, Ուկրաինայից և Ուզբեկստանից, ինչպես նաև 7 միջազգային բնապահպանական և իրավապաշտպան կազմակերպություններ կոչ են անում Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկին (ՎԶԵԲ) վերանայել իր մոտեցումները հանքարդյունաբերության ոլորտում ներդրումների նկատմամբ: Քաղհասարակության կոչին է միացել նաև «ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ-ն:

Իրենց առաջարկություններում քաղհասարակությունը հորդորել է Բանկին անել ավելին տեղի համայնքների շրջակա միջավայրն ու բարեկեցությունը պաշտպանելու համար և միջոցներ ձեռնարկել կարևոր հումքի պահանջարկը նվազեցնելու համար:

ՎԶԵԲ-ը ներկայում վերանայում է իր 2024-2028թթ. համար հանքարդյունաբերության ոլորտի ռազմավարությունը: Փաստաթղթի նախագծով առաջարկվում է ավելացնել ներդրումները հանքարդյունաբերության մեջ կարևորագույն հումքի՝ «կանաչ» և թվային անցման համար, ինչպես նաև խթանել երկրաբանական ուսումնասիրությունները:

Սեպտեմբերի 15-ին քաղաքացիական հասարակության կազմակերպություններն առաջարկություններ են ներկայացրել ՎԶԵԲ-ի հանքարդյունաբերության ռազմավարության վերաբերյալ՝ պահանջելով վերանայել այս ոլորտում ներդրումային մոտեցումը, մասնավորապես.

– Առաջնահերթություն տալ շրջանաձև տնտեսության մեջ ներդրումներին, այլ ոչ միայն՝ հանքարդյունաբերությանը

– Կենտրոնանալ նյութերի բնապահպանական հետքի ազդեցության նվազեցման և վերամշակման խթանման վրա

– Ապահովել, որ հանքարդյունաբերության ոլորտում ներդրումներ չկատարվեն այն երկրներում, որոնք չեն պահպանում բնապահպանական օրենքները

– Սահմանել հանքարդյունաբերության համար արգելված տարածքներն ու արգելված տեխնոլոգիաները.

– Երաշխավորել բնիկ ժողովուրդների նախնական իրազեկված համաձայնությունը և բոլոր շահագրգիռ համայնքների համաձայնությունը

– Շոշափելի օգուտներ տրամադրել տեղի համայնքներին այն երկրներում, որտեղ գործում է ՎԶԵԲ-ը:

Թեև ռազմավարության նախագծում ընդգծվում է հանքարդյունաբերական ընկերությունների և տեղական համայնքների միջև հարաբերությունների բարելավման կարևորությունը, նախագծի վերաբերյալ հանրային քննարկումներ են անցկացվել ամառային արձակուրդների ընթացքում: Շատ փոքր թվով ընտրված խմբեր շատ կարճ ժամանակով են հրավիրվել տեղական խորհրդակցություններին, ինչը լրջորեն սահմանափակում է հանրային կարծիքը:

Հանքարդյունաբերության ոլորտն ունի աղտոտվածության, մարդու իրավունքների ոտնահարման, համայնքի դիմադրության և ամբողջ աշխարհի ակտիվիստների դեմ հաշվեհարդարի ամոթալի պատմություն: Այն մնում է շրջակա միջավայրի պաշտպանների համար ամենավտանգավոր ոլորտը, որտեղ տարեկան հարձակումների գրեթե 30 տոկոսը տեղի է ունենում հանքարդյունաբերության ոլորտում: ՎԶԵԲ-ի կողմից ֆինանսավորված ծրագրերը շրջակա միջավայրի աղտոտվածության և հանրային քննարկումների բացակայության պատճառով Հայաստանում (Ամուլսար) և Բոսնիա և Հերցեգովինայում (Adriatic Metals) ՎԶԵԲ-ի Ծրագրերի հաշվետվողականության անկախ մեխանիզմին (IPAM) տուժած համայնքների կողմից բողոքներ ներկայացնելու պատճառ են դարձել։

Նինա Լեսիխինա՝ Bankwatch-ի քաղաքականության պատասխանատու. «Բիզնեսը, ինչպես միշտ, այլևս տարբերակ չէ: Բացառապես բնապահպանական և սոցիալական երաշխիքների վրա հենվելը բավարար չէ՝ հաշվի առնելով դրանց բացերը և ոչ համարժեք իրականացումը: ՎԶԵԲ-ը պետք է հաշվի առնի յուրաքանչյուր երկրի կարողությունները՝ կայուն կերպով իրականացնելու հանքարդյունաբերական ծրագրերը և ինչպես նվազեցնել առաջին հերթին կարևոր հումքի պահանջարկը: Կանաչ անցման հրամայականը չպետք է օգտագործվի որպես ջանքերը նվազեցնելու պատրվակ, այլ որպես շարժառիթ՝ ավելին անելու՝ ապահովելու համար, որ անցումը իսկապես կանաչ և արդար լինի»:

Մոնղոլիայի Oyu Tolgoi Watch-ի նախագահ Սուխգերել Դուգերսուրեն. «Եթե ՎԶԵԲ-ը և զարգացման այլ բանկերը մեծացնեն հանքարդյունաբերության ֆինանսավորումը, կորպորացիաները կփորձեն ապահովել կարևոր և/կամ անցումային օգտակար հանածոներ: Սա հետագա բացասական ազդեցություն կունենա կլիմայի փոփոխության վրա՝ աղտոտելով շրջակա միջավայրը, սպառելով ջրային ռեսուրսները և խորացնելով անապատացման գործընթացները: Մոնղոլիայի տնտեսությունը կախված է մեկ հատվածից՝ օգտակար հանածոների արդյունահանումից, որը սերտորեն կապված է չինական շուկայի հետ: Հանքարդյունաբերության ցանկացած ապագա ռազմավարություն պետք է առաջնորդվի սկզբունքներով, որոնք հավասարակշռում են տնտեսական, աշխարհաքաղաքական և այլ ռիսկերը»։

Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիայի Բիզնեսի, մարդու իրավունքների և շրջակա միջավայրի գրասենյակի ղեկավարի տեղակալ Գաել Դյուզեպուլքր. «Հանքարդյունաբերության նախագծերը մարդու իրավունքների և շրջակա միջավայրի համար ամենավնասակարներից են: Հանքարդյունաբերության ցանկացած ռազմավարություն պետք է նպաստի իսկապես արդար անցմանը: Այս ծրագրերը ոչ միայն պահանջում են պատշաճ ջանասիրություն, այլև հիմնվում են ազդակիր համայնքների բովանդակալից մասնակցության և համաձայնության վրա: Մարդու իրավունքների և շրջակա միջավայրի պաշտպանների պաշտպանությունը նույնքան կարևոր է»:

Կոչին միացել են՝

«Հայկական բնապահպանական ճակատ» նախաձեռնություն

«Հայ կանայք հանուն առողջության և առողջ շրջակա միջավայրի» ՀԿ

«Կանաչ այլընտրանք» ասոցիացիա, Վրաստան

«Բիզնեսի և մարդու իրավունքների հարցերով ռեսուրս կենտրոն»

«Էկոակցիա» բնապահպանական նախաձեռնությունների կենտրոն, Ուկրաինա

Մարդու իրավունքների և զարգացման կենտրոն, Մոնղոլիա

CEE Bankwatch Network

Counter Balance

ECHO

«ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ, Հայաստան

Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիա

Gobi Soil NGO, Մոնղոլիա

«Կանաչ Հայաստան» կրթական, բնապահպանական ՀԿ

«Փրկենք Սամարղանդը» հասարակական վերահսկողության նախաձեռնող խումբ, Ուզբեկստան

NGG Park prirode Trstionica i Boriva (Kakanj), Բոսնիա և Հերցեգովինա

«Դանուբ-Կարպատյան ծրագիր» ՀԿ, Ուկրաինա

NGO ECO GURT, Ukraine

«Էկոլոգիական նորություններ» ՀԿ, Ուկրաինա

«SaveDnipro» ՀԿ, Ուկրաինա

«Զրո թափոնների հասարակություն» ՀԿ, Ուկրաինա

Oil Workers’ Rights Protection Organization Public Union, Ադրբեջան

Օրգանական գյուղատնտեսության ասոցիացիա, Ալբանիա

Oyu Tolgoi Watch NGO, Մոնղոլիա

«Հրապարակեք այն, ինչ վճարում եք»

«Գետեր առանց սահմանների» կոալիցիա

«Վկա ռադիո», Ուգանդա

“Их Бага Баяншарга” ТББ, Մոնղոլիա

ԷկոՏուն