Ավելի քան 2000 տարեկան․ երկաթե դարի ամենախոշոր գտածոն՝ Եվրոպայում

Հնագետները Բոսնիա և Հերցեգովինայում հին երկաթե ձուլակտորների մեծ գանձ են հայտնաբերել։ Պոսավինա կանտոնի Սավա գետի երկայնքով հայտնաբերված արտեֆակտները ավելի քան 2000 տարեկան են, ինչը այս հայտնագործությունը Եվրոպայում նմանատիպ ամենակարևոր գտածոներից մեկն է դարձնում։

Արտեֆակտները երկբրգաձև երկաթե ձուլակտորներ են, որոնք օգտագործվել են հին դարբինների կողմից ուշ երկաթի դարաշրջանում՝ գործիքներ և զենքեր պատրաստելու համար, գրում է Arkeonews-ը։

Նմանատիպ մի քանի առարկաներ պահվում են Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, Սլովենիայի և Սարաևոյի թանգարանային հավաքածուներում, սակայն այս վայրում հարյուրավոր նմանատիպ ձուլակտորներ են հայտնաբերվել, հաղորդում է Ֆոկուսը։ Մասնագետները նշում են, որ այս հայտնագործությունը կարող է տարածքը դարձնել հազվագյուտ ձուլակտորների ամենահարուստ հայտնի աղբյուրը Եվրոպայում։

Առաջին գտածոները փաստաթղթավորվել և հրապարակվել են տեղացի պատմության սիրահար Պեր Մատկիչի կողմից, ինչը խթանել է պրոֆեսիոնալ թիմերի արագ հավաքագրումը։

Ներկայումս պեղումները ղեկավարում են Խորվաթիայի պահպանության ինստիտուտից Կրունոսլավ Զուբչիչը և Խորվաթիայի լեռնային փրկարարական ծառայությունից Նիկիցա Սպուդիչը՝ Ֆրանցիսկյան «Բոսնիայի դարպասներ» վանքի թանգարանի տնօրեն Յոզո Եզերչիչի հսկողության ներքո։

Եզերչիչը նշել է, որ ձուլակտորները, հավանաբար, պատկանում են Լա Տեն մշակույթի և վաղ հռոմեական դարաշրջանի միջև անցումային շրջանին, մասնավորապես՝ մ.թ.ա. առաջին կամ երկրորդ դարին։

Գտնվելու վայրի և համատեքստի հիման վրա՝ հետազոտողները կարծում են, որ երկաթե բեռը կարող է խորտակված լինել գետում առաջացած վթարի հետևանքով, որն էլ իր հերթին կարող է բնական աղետի կամ հակամարտության պատճառով եղած լինել։ Դրանից հետո ծանր առարկաները դարեր շարունակ մնացել են նստվածքի մեջ։

Գտնված վայրի մանրամասն եռաչափ մոդել ստեղծելու համար հնագետները քարտեզագրման և ֆոտոգրամետրիայի տեխնիկաներ են օգտագործել, դրանից հետո յուրաքանչյուր իր բարձրացվել, բնութագրվել և տեղադրվել է թորած ջրի մեջ՝ պահպանման համար։

Երկաթի ծագումը պարզելու համար գիտնականները նախատեսում են ուսումնասիրել արտեֆակտների քիմիական բաղադրությունը։ Սա կօգնի քարտեզագրել հնագույն առևտրային ուղիները, որոնք, հավանաբար, Բոսնիական Պոսավինան կապել են Կենտրոնական Եվրոպայի հետ։ Զուբչիչի խոսքով՝ այս գտածոները կարող են լույս սփռել Հռոմեական կայսրության ընդարձակումից առաջ գոյություն ունեցած տնտեսական ցանցերի վրա։

Այս գտածոն ոչ միայն բացահայտում է Սավա գետի դերը հինավուրց առևտրում, այլև Բոսնիական Պոսավինայի կարգավիճակը բարձրացնում է մինչպատմական տնտեսական պատմության մեջ առանցքային կետի մակարդակին։ Հետազոտողները ենթադրում են, որ այս հայտնագործությունը կարող է ստիպել վերանայել տարածաշրջանի նշանակությունը եվրոպական հնագիտության ավելի լայն համատեքստում։