Մազեր՝ ժամանակի պահապաններ. ինկերի զարմանահրաշ գրի համակարգը

Նախքան տվյալների բազաների և էլեկտրոնային աղյուսակների ի հայտ գալը, մարդիկ տեղեկությանը հետևելու այլ եղանակներ էին գտնում: Ուշագրավ համակարգերից մեկը կիպուն էր՝ մարդու մազերից պատրաստված պարան, որի վրա լրացուցիչ պարաններ էին կապված տասնորդական թվեր ներկայացնող հանգույցներով:

Այդ կիպուները տարածված էին Հարավային Ամերիկայի արևմուտքում՝ ինկերի կայսրության վերնախավի անդամների շրջանում:

Իսպանացի գաղութարարների որոշ ժամանակագրություններ պնդում էին, որ կիպուներն օգտագործել և ստեղծել են միայն վերնախավի տղամարդ բյուրոկրատները (կիպուկամայուկները): Դա մնաց ընդունված տեսակետ, չնայած բնիկ ժամանակագիր Ֆելիպե Գուան Պոմա դե Այալայի մի պատմությանը, որում նա պնդում էր, թե կանայք ևս ստեղծում են կիպուներ:

19-րդ և 20-րդ դարերում հայտնի դարձավ, որ կիպուները պատրաստում էին նաև ցածր սոցիալական կարգավիճակ ունեցող մարդիկ, մասնավորապես՝ պլանտացիաների աշխատողները և գյուղացիները:

Մինչև վերջերս շատ քիչ ուղղակի ապացույցներ կային, որոնք ցույց կտան, թե ով է պատրաստել կիպուն, չնայած հայտնի էր, որ կիպուի մեջ ներառված մարդու մազերը ծառայում էին որպես «ստորագրություն», ինչը ցույց էր տալիս, որ կիպուի օգտագործողը նաև դրա ստեղծողն էր։ Հետևաբար, հետազոտողները ենթադրում էին, որ կիպուի մազերը պատկանում են վերնախավի անդամին։ Սակայն, կիպուներից մեկի վերջերս կատարված վերլուծությունը ցույց տվեց, որ դա ամենևին էլ այդպես չէ։

Science Advances հանդեսում հրապարակված հետազոտության մեջ գիտնականների մի խումբ վերլուծել է կիպուն՝ օգտագործելով ռադիոածխածնային թվագրում և ածխածնի, ազոտի և ծծմբի իզոտոպների զանգվածային սպեկտրոմետրիա մազի նմուշում՝ տղամարդու բնակության ժամանակի և վայրի, ինչպես նաև նրա սննդակարգի մասին հուշումներ ստանալու համար։

Ռադիոածխածնային թվագրումը ցույց է տվել, որ կիպուն թվագրվում է մոտ 1500 թվականին, և որ մարդը հիմնականում սնվում էր պալարներով և կանաչ բույսերով։ Դա հակադրվում է ինկերի վերնախավի՝ ավելի շատ միս և եգիպտացորեն ներառող սննդակարգին։

Այդ սննդակարգը շատ ավելի բնորոշ էր այդ ժամանակի հասարակ մարդուն։ Պարզվել է նաև, որ տղամարդը, հավանաբար, ապրել է ծովի մակերևույթից 2600-ից 2800 մ բարձրության վրա, որը համապատասխանում է բարձրավանդակներին՝ համեմատաբար Խաղաղ օվկիանոսից հեռու։

Այդ արդյունքները կասկածի տակ են դնում հին ինկերի գրառումներում սոցիալական բացառիկության մասին երկար ժամանակ տարածված պատկերացումները։