Armhanq.com ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՔԱԳՈՐԾՆԵՐԻ ԵՎ ՄԵՏԱԼՈՒՐԳՆԵՐԻ ՄԻՈՒԹՅԱՆ
Հայաստանի 1000 խոշոր հարկատուների ցանկի առաջին տասնյակի վճարած հարկերը կազմում են բյուջեի մոտ 20% – ը, օրինակ, Գերմանիայում առաջին տասնյակը վճարում է հարկերի ընդամենը 2,5%-ը: 2021 թվականին Հայաստանում ցուցանիշը կազմել է 85 տոկոս, իսկ 2022 թվականին՝ ընդամենը 58,2 տոկոս։ 1,5 անգամ անկումը խոսում է տնտեսության հաջող դիվերսիֆիկացիայի մասին։ Այդ մասին հայտարարել է Հայաստանի գործատուների հանրապետական միության նախագահ Գագիկ Մակարյանը՝ «ՀՀ տնտեսական զարգացման միտումները խոշոր հարկատուների տնտեսական բաշխման համատեքստում» թեմայով քննարկման ժամանակ։
Մակարյանի խոսքով ՝ Հայաստանում կա ընդամենը 7650 ընկերություն, որոնք ստեղծում են տնտեսական կառուցվածք և էական ազդեցություն են ունենում տնտեսության զարգացման վրա. 6400 – ը փոքր ընկերություններ են, 1060 – ը ՝ միջին ընկերություններ , և 220-ը՝ խոշոր (251 և ավելի աշխատակիցներով): Ընդ որում, Հայաստանում պաշտոնապես գրանցված է 63 700 իրավաբանական անձ, այդ թվում ՝ 56 հազար միկրոձեռնարկատիրություն, որոնցից մոտ 70 տոկոսը կամ 40 հազարը աշխատակիցներ չունեն, այսինքն, չունեն զգալի տնտեսական ներդրում, այլ ապահովում են զբաղվածություն:
Վերլուծելով Հանրապետությունում վերջին 10-12 տարիների տնտեսական զարգացումները ՝ փորձագետը հայտարարում է, որ տարիների այս ժամանակահատվածում տնտեսական կառուցվածքի էական փոփոխություններ տեղի չեն ունեցել, ներմուծում/արտահանումը նույնպես փոփոխություն չեն կրել։ Տարիներ շարունակ նույն արդյունաբերական ընկերությունները և նույն ապրանքները:
«Հայաստանը, հիմնականում, ներմուծում է վառելիք, սարքավորումներ, փոխակրիչներ, ավտոմեքենաներ, թանկարժեք և կիսաթանկարժեք մետաղներ, դեղորայք, պլաստմասսայից և մետաղից պատրաստված իրեր, օպտիկական սարքավորումներ, կաթնամթերք, հացահատիկ, տեքստիլ և այլն: Արտահանվում են հանքարդյունաբերական արտադրանք, ծխախոտի, ալկոհոլային արտադրանք, ադամանդե արտադրանք, վերամշակված մետաղական արտադրանք, տեքստիլ, ձկնամթերք, բանջարեղեն, պահածոներ և այլն», – նշում է նա ։
Մակարյանը փոփոխություն չի տեսնում նաև ՊԵԿ-ի կողմից օրերս հրապարակված 2023 թվականի խոշոր հարկատուների ցանկի առաջատար 15-ում: Մասնավորապես, լեռնահանքային արդյունաբերությունը կրկին առաջին հորիզոնականում է. երկրորդ տարին անընդմեջ ցուցակը գլխավորում է Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը: Առաջին տասնյակում գերակշռում են ծխախոտային արտադրատեսակների արտադրությամբ զբաղվող ընկերությունները ։ Առաջ են շարժվել բանկերը։ Ընդ որում, չնայած ՀՀ-ում շինարարական բումի մասին բազմաթիվ խոսակցություններին, շինարարական ընկերությունները տեղակայվել են 50-ից ոչ բարձր դիրքերում։
Ինչպես նշում է փորձագետը, խոշոր հարկատուների ցանկում ընդամենը 1010 ընկերություն կա, որոնք ապահովում են պետբյուջեի հարկային եկամուտների 82 տոկոսը. առաջին հարյուրը վճարել է 2,6 մլրդ դոլար հարկ, բոլորը միասին ՝ 4 մլրդ դոլար: Այսինքն, նկատում է նա, միկրոձեռնարկությունների դերը մեծ չէ ։ Ցուցակի վերջին ընկերությունը վճարել է 800 հազար դոլար հարկ ։
«Իհարկե, այդ 1010-ի մեջ կան նաև փոքր ընկերություններ, որոնք ունեն մինչև 50 աշխատակից, նրանք հայտնվել են խոշոր հարկատուների ցանկում իրենց ֆանտաստիկ մենեջմենթի շնորհիվ: Հայաստանի տնտեսական բաշխումն այնպիսին է, որ խոշոր հարկատուների ցանկից դուրս են մղվել մանր ձեռնարկությունները»,- հստակեցնում է Մակարյանը։
Հայաստանի գործատուների հանրապետական միության նախագահն ուշադրություն է հրավիրում այն հանգամանքի վրա, որ ցուցակում հայտնվել է կենցաղային տեխնիկայի խանութը: Դա, նրա կարծիքով, հակառուսական պատժամիջոցների արդյունք է։ Տնտեսական աճի ցուցիչ չի հանդիսանում նաև ցուցակում Վայլբերիզ մարկեթփլեյսի, «Աջարաբեթ» բուքմեյքերական ընկերության, «Դեկոր» կահույքի ներմուծման և վաճառքի և «Անդակո» խմիչքների ներմուծման և վաճառքի խանութների առկայությունը: Շուկայի դիվերսիֆիկացման հաշվին ՀՀ-ն պետք է զարգացնի տնտեսության նոր ճյուղեր, ստեղծի նոր պրոդուկտներ, ինչը թույլ կտա գտնել նոր գործընկեր երկրներ, համոզված է Գագիկ Մակարյանը։
