Գազային հոսքեր՝ կլաստերի կենտրոնում․ ինչո՞ւ են գալակտիկաները տաք

XRISM միջազգային գիտական ​​նախագծի շրջանակներում աշխատող աստղաֆիզիկոսների թիմը գրանցել է հզոր տաք գազային հոսքեր Ցենտավրոսի գալակտիկական կլաստերի միջուկում։ Այս տվյալները, որոնք ստացվել են XRISM ռենտգենային արբանյակի միջոցով, դարձել են առաջին ուղղակի ապացույցը, որ գալակտիկական կլաստերների բախումները գազի հոսքեր են առաջացնում դրանց ներսում։ Հետազոտությունը հրապարակվել է Nature ամսագրում։

Ինչպե՞ս են ձևավորվում գալակտիկական կլաստերները

Գալակտիկական կլաստերները հսկայական կուտակումներ են, որոնք միասին պահվում են գրավիտացիայի և մութ նյութի շնորհիվ։ Դրանք աճում են միաձուլման արդյունքում, սակայն մինչ այժմ գիտնականներին չէր հաջողվել ուղղակիորեն ֆիքսել այդ գործընթացը։

2023 թվականին գործարկված XRISM արբանյակը, որը մշակվել է Ճապոնական Աերոտիեզերական Գործակալության (JAXA) կողմից, առաջին անգամ թույլ է տվել իրականացնել նման չափումներ։ Դրա առաջադեմ Resolve սպեկտրոմետրը հնարավորություն է տվել բարձր ճշգրտությամբ որոշել գազի շարժման արագությունը։

Տաք գազի շարժումը. Ի՞նչ են ցույց տվել չափումները

Գիտնականները ուսումնասիրել են Ցենտավրոսի կլաստերի կենտրոնական հատվածը, ներառյալ դրա խոշորագույն գալակտիկան՝ NGC 4696-ը։ Նրանք հայտնաբերել են, որ տաք գազը շարժվում է 130-310 կմ/վ արագությամբ։

Համեմատելով տվյալները պրոֆեսորներ Յուտակի Ֆուջիտայի և Կոսուկե Սատոյի մշակած համակարգչային մոդելների հետ՝ հետազոտողները հաստատել են, որ այս հոսքերը առաջացել են մեկ այլ կլաստերի հետ բախման հետևանքով։

Ինչու՞ տաք գազը չի սառչում

Աստղաֆիզիկայի կարևորագույն հարցերից մեկն այն էր, թե ինչու տաք գազը կլաստերներում չի սառչում, չնայած այն արձակվում է ինտենսիվ ռենտգենային ճառագայթում, որը պետք է նպաստեր սառեցմանը։

Նոր հետազոտությունը ցույց է տվել, որ գազի հոսքի շարժումը հանգեցնում է դրա ինտենսիվ խառնման, ինչը կանխում է արագ սառեցումը և պահպանում է բարձր ջերմաստիճանը։

Ապագա բացահայտումները

XRISM-ի կատարած չափումները կարևոր քայլ են գալակտիկական կլաստերների էվոլյուցիայի ուսումնասիրության մեջ։ Գիտնականները հույս ունեն, որ արբանյակի առաջիկա տարիների աշխատանքը կբերի նոր բացահայտումների և կօգնի խորացնել մեր պատկերացումները Տիեզերքում տեղի ունեցող գործընթացների մասին։